Düğün sırasında ve düğün bitiminde de yapılan bir takım uygulamalar ve bu
uygulamalar çevresinde gelişen inanışlar vardır; çünkü “Yaygın inanışa göre geçiş
dönemleri insanların en zayıf oldukları dönemlerdir ve bu dönemlerde insanlara ve
çevresindekilere zarar vermek isteyen birçok kötü ruh vardır.” (Örnek 2000, 131).
İnsanları bu kötü ruhların etkisinden koruduğuna inanılan birçok inanış ve bu inanışlarla
bağlantılı uygulama hala varlığını devam ettirmektedir.
Anadolu’da yaygın olarak düğün esnası ve sonrasıyla ilgili birçok adet ve inanış
vardır. “Erzurum’da kınayı geline kaynanası yakarsa kısmetli olacağına inanılır. Muş’ta
çeyiz günü kız kendini oğlan evine göstermez, bunun uğursuzluk getireceğine inanılır.
Sivas’ta gelinin kına yakılırken ağlaması gerektiğine yoksa çocuğunun olmayacağına
inanılır. Elazığ’da gelin eve girerken konan kaşığı kırarsa uğur getireceğine inanılır.
Ağrı’da gelin eve girerken, elini eşiğin üzerine sürer. Bu hareket ile yeni gelinin geldiği
eve, evin de yeni geline uğur getireceğine inanılır. Elazığ’da gerdek gecesi gelin,
damadın şerbetine damadın haberi olmadan üç kez tükürür. Bunu yaparsa evliliğin daha
muhabbetli olacağına inanılır. Muş’ta gerdek gecesi kim kimin ayağına basarsa onun
48
evde sözünün geçeceğine inanılır. Akkışla’da çiftlerin doğacak çocuklarının analı babalı
büyümesi için düğün bayrağını analı babalı birisinin çekmesi gerektiğine inanılır. G.
Antep’in Nizip çevresinde erkek bağlanmış ise gelin, kocası çözülene kadar güveyin ve
akrabaların adını söylemez. Gelin konuşursa bağlanmanın düğümlenmeye dönüşeceğine
inanılır.” (Kalafat 2010, 308-317).
Anadolu’nun diğer yörelerinde olduğu gibi Derinkuyu’da da düğün sırasında ve
sonrasında uygulanan birçok inanış ve adet vardır. Bu inanışlar ve onlarla ilgili
uygulamalar şunlardır.
Nişan töreninde tepsideki şerbeti içenler tepsiye bozuk para bırakırlar (KK: 32,
33, 35, 37, 40).
Kız evinde kına yakılırken gelinin başına al ve yeşil tülbent örtülür (KK: 38, 41,
42, 43, 45).
Oğlan tarafı kızı almaya geldiğinde damadın ayakkabısı çalınır ve bahşiş
almadan verilmez (KK: 90, 91, 92, 93, 94, 95).
Gelin baba evinden çıkarken gelinin abisi veya babası beline kırmızı kuşak
bağlar, nasihat eder ve dualarla kız evden çıkarılır (KK: 95, 96, 97, 98, 100, 102, 104,
106).
Düğünde geline ve güveyine kına yakılır (KK: 45, 46, 49, 52, 53, 56, 57, 58, 60).
Düğünde gelin de alınarak topluca mezarlığa gidilip dua edilir (KK: 62, 63, 65,
67, 68, 69, 71).
Gelin eve girerken ayağının önüne testi konulur ve gelin testiyi kırar. Bunun
uğur getirdiğine inanılır (KK: 72, 73, 74, 75, 76, 77, 79, 81).
Kapıdan içeri girerken kaynana, gelinle damadın ağzına bal verir (KK: 85, 88,
89, 90, 102, 103, 104, 105).
Gelin kaynanaya, damat da kayınbabaya bal yedirir (KK: 51, 52, 55, 58, 61, 62,
63).
Gelin içeri girerken kaynana kapıya bal sürer (KK: 131, 132, 133, 134, 135, 137,
139).
Gelin, oğlan evine girerken güvey, gelinin başının üstüne buğday, bozuk para,
çerez, bulgur, üzüm gibi şeyler atar (KK: 1, 3, 5, 15, 100, 111, 112, 113).
Gelin, oğlan evine girerken eline buğday, arpa, üzüm gibi yiyeceklerin
bulunduğu bir tabak verilir ve havaya atması istenir (KK: 123, 135, 169, 177, 182, 199,
200).
49
Kaynana, gelin içeri girerken kapıya kolunu dayar ve gelini kolunun altından
geçirir (KK: 100, 102, 103, 105, 107, 109).
Gelin içeri girerken kucağına bir erkek çocuk verilir (KK: 110, 111, 114, 115,
116, 117, 118).
Gelin oğlan evine girerken demir üzerinden atlatılır (KK: 180, 181, 182, 183,
185, 188).
Gelin oğlan evine girerken ateşin üzerinden atlatılırsa evi olacağına inanılır (KK:
47,74, 46, 64).
Gelin oğlan evine girerken ayağına koyun kesilir ve gelinin koyun gibi yumuşak
huylu olacağına inanılır (KK: 120, 121, 123, 134, 127, 129, 132, 133).
Gelin oğlan evine eline verilen testideki suyu dökerek gider (KK: 145, 146,
151,152, 155, 159).
Gerdek gecesi işlevini yerine getiremeyen erkeğin bağlandığına inanılır ve bunu
çözmek için bir yastık çarşafı soğuk suda yıkanarak erkeğin çıplak beline sarılır (Güçlü,
1995: 71).
Gelinin yatağına erkek çocuk yuvarlanır. Böylece gelinin erkek çocuğu
olacağına inanılır (KK: 3, 11, 101, 105).
Geline nazar değmesin diye tütsü yakılır (KK: 134, 135, 136, 140, 145, 146,
147, 149).
Geline nazar değmesin diye gelinliğinin görünmeyen yerlerine gök boncuk ve
sarımsak kökü asılır (KK: 150, 160, 161, 162, 163, 165).
Düğünde bütün işleri damadın sağdıcı yapar (KK: 1, 20, 21, 22, 23, 27, 51, 53).
Güvey kız evinden kızı sağdıçla birlikte alır (KK: 2, 191, 192, 194, 196, 200,
201).
Sadıcın evli birisi olması gerekir (KK: 71, 85, 86).
Yeni evlenen çift iyi anlaşsın diye evin kapısına çivi çakılır (KK: 162, 134, 165,
167, 169, 171, 172).
Gelin, eve sadık olsun diye kız evinden sökülen bir çivi oğlan evine çakılır (KK:
100, 120, 171, 182).
Gelin kayınbabasından para alana kadar konuşmaz, sesini saklar (KK: 170, 171,
172, 173, 177, 178, 179, 180).
Evli veya nişanlı kişilerin yüzüğünü başkası takarsa onun kısmetinin
kapanacağına inanılır (KK: 10, 12, 13, 20, 30).
50
Evlenmek isteyen genç kızlar kısmetlerinin açılması için yeni gelinin
ayakkabısının altına isimlerini yazarlar (KK: 108, 109, 110,112, 115, 120).
Gelinle damat gerdeğe girmeden önce iki rekât şükür namazı kılarlar (KK: 1, 11,
12, 13, 15, 23)
