Şevval ayını ilk üç günüde kutlanan bayram olan Ramazan bayramı ve İbrahim
Peygamber’in oğlunu, Tanrıya kurban etmek üzere keseceği sırada gökten inen bir
koçun Tanrının emriyle oğlunu yerine geçmesinin bir anısı olarak İslam dinine geçmiş
olan Kurban Bayramı (Boratav 1997, 206-207), bütün Türkiye’de olduğu gibi
Derinkuyu’da da büyük bir özen ve neşeyle kutlanır. Yörede bu bayramlarla ilgili
yapılan uygulamalar ve inanışlar şunlardır.
Ramazan ve Kurban bayramlarının arife günü mezarlıklar ziyaret edilir.
Mezarların üzeri, yanları temizlenir, kırılan yerleri varsa onarılır. Mezar başında dua
okunur ve gelenlere bisküvi, şeker, çikolata gibi yiyecekler dağıtılır (KK: 1, 5, 7, 15, 20,
21, 22).
Arife günü temizlik yapılmayacağına, çalışılmayacağına inanılır (KK: 50, 56,
58, 60).
Arife günü dikiş dikmek günahtır. Kadının ölmüş çocuğu varsa onun derilerini
dikermiş (KK: 105, 107, 109).
Arife günü kabak tatlısı, baklava gibi tatlılar yapılarak komşulara ve çocuklara
dağıtılır (KK: 100, 102, 105, 107).
Bayram öncesinde mutlaka ev temizliği yapılır (KK: 70, 72, 75, 100).
Bayram sabahı erken kalkılır (KK: 1, 5, 25, 32).
Erkekler temiz elbiselerini giyerek bayram namazı kılmaya giderler (KK: 20, 21,
22, 23, 27).
Bayramdan çıkan cemaat, cami önünde bayramlaşır (KK: 27, 51, 53, 55, 71, 85,
86).
121
Bayramlaşma esnasında küçük çocuklara şeker, çikolata gibi yiyecekler ve
bayram harçlığı verilir (KK: 80, 92, 95).
Bayramlaşmadan sonra topluca mezarlığa gidilir ve mezarlıkta dualar okunur
(KK: 20, 25, 27, 30).
Mezarlıkta dua okumak için toplanan kalabalığa ölmüşlerin hayrına çeşitli
yiyecekler dağıtılır, mezar başlarına şekerler konulur (KK: 94, 97, 109).
Eve dönen erkekler aile üyeleriyle bayramlaşır. Büyüklerin ellerinde öpülür,
küçüklere de harçlıklar ve yiyecekler verilir (KK: 1, 5, 115, 125).
Bayramda aile büyükleri, akrabalar ve komşular ziyaret edilip bayramlaşılır
(KK: 70, 75).
Yörenin gençleri bayramın ikinci veya üçüncü günü arkadaşlarıyla beraber
pikniğe giderler (Karabakla 2003, 55).
Kurban bayramında genelde inek, öküz, dana gibi büyükbaş hayvanlar kesilir.
Bunların dışında koyun ve keçi kesenler de vardır (KK: 23, 27, 51).
Kurban kesilmeden önce kurban sahibi iki rekât namaz kılar (KK: 134, 156).
Kurbanı kıbleye karşı çevirip acı çektirmeden dini bütün diye bilinen kasaplıkta
usta birisine kestirirler (KK: 156, 164, 179).
Kurbanlık hayvan kesilmeden önce tuzlu su verilir (KK: 209, 210, 211).
Kurbanlık kesilmeden önce yanında kurbanlık olduğu söylenmez. Hayvanın
bunu anlayıp üzüldüğüne inanılır (KK: 204, 205).
Kurbanı kesen kestirene üç defa “Vekâletini verdin mi?” der, o da üç defa
“Verdim” der. Ondan sonra Besmele çekilip kurban kesilir (KK: 53, 55).
Kurbanın canının acıtılmasının çok büyük günah olduğuna inanılır (KK: 109,
208).
Kurbanlık hayvanın bir yaşını doldurmuş olması gerektiğine inanılır (KK: 134,
156).
Vücudunda eksiklik bulunan, hasta olan, sakat olan hayvanların kurban
olmayacağına inanılır (KK: 170, 179, 180, 191).
Kurbanın kanı ve kemikleri gömülür (KK: 204, 205).
Kurbanın bayramın birinci günü kesilmesinin daha hayırlı olacağına inanılır
(KK: 198, 204).
Kesilen kurbanın etinin 1/3’ü ev halkına ayrılır, kalan kısmı yoksullara ve
kurban kesemeyenlere dağıtılır (KK: 97, 109).
122
Kurban eti kurban kesmemiş yedi aileye dağıtılır (KK: 205, 206).
Ev halkına ayrılan kısımdan yemekler hazırlanır, komşularla ve akrabalarla
birlikte yenilir (KK: 9, 191).
