Harman Sürme
Her köylünün hasatını sürebilmesi için 50-100 m⊃2; arası büyük- lükte, yanında samanlığı da olan düz bir alanı vardır. Ekseri köyün dış kısımlarında bulunan bu yerlere “harman” denir. Temmuz ve ağustos aylarında olgunlaşan ekinler tırpanla biçilir, tırpanın kesip yere serdiği ekin sırasına “nannu” denir. Bir kısım ise, orakla kavranır. Nannular ve orakla kavranan ekinlerin bir kucak dolusuna ise “deste” ismi verilir. Tarlada belirli aralıklarla deste halinde toplanan ekinler üst üst yığılarak “depecükler” oluşturulur.
Depecükler, kağnı arabasının üzerndeki söyelerin arasına anadut ile yığılarak urg-anla sıkıca bağlanır ve harmanlara taşınır. Harmana gelen ekinler burda alt kısmı daire şeklinde tepeye doğru sivrilerek, üst üste düzenli olarak istif edilir. Buna “yığın” adı verilir. Bütün deste ve depecükler harmana getirilip çokça yüksek yığınlar oluşturulduktan sonra sıra artık harman sürmeye gelmiştir.
Yığınlardan anadut ve dirgen ile alınan buğday sapları geniş daire çizecek şekilde eşit olarak harmana yayılır. Uzun ve geniş, önü yukarı doğru kalkık iki parça tahtadan yapılan ve altında kesici çakmak taşları döşeli olan düvenlere at, öküz veya kömüş koşularak harman sürme işine başlanır. Düvenin ağır olması ve hayvana yön vermesi için, bir kişi devamlı düvenin üzerinde durur. Düven bu şekilde hayvanlar eşliğinde yere serilen buğday sapları üzerinde geniş daire çizerek defalarca döner. Böylece altındaki kesici taşlar buğday saplarını ve başakları ezip keserek birbirinden ayrılmasını, sapların da küçülerek saman şekline gelmesini sağlar.
Sabahın erken saatinde başlanan ve hayvanı olanlar çift düğen ile başladıkları harman sürme işlemin bitmesi öğlen vaktinden sonraya uzar. 7-8 saati bulur. Saplar ezilip gitti-kçe düzleşen harman dirgen ile üç dört kez komple aktarılır ve sürmeye tekrar devam edilir. Saplar çok daha ezildip ve başaklardan taneler ayrılmaya başlaldığında bu sefer üç dört kez yaba ile aktarılarak harman sürülür. Sona doğru ekin sapları tamamen sa-man haline gelir. Buğday deneleri ise başaklardan tamamen ayrılıp dibe iner, samanlar ise üstte kalır. Biten harman sürme işleminin ardından samanlar ve buğday deneleri tırmık ve süpürge ile bir yere toplanır. Buna “som” denir. Buğday tanelerini samandan ayırmak için som yaba ile rüzgara karşı havaya doğru savrulur. Rüzgar hafif olan samanı bir tarafa atar. Geriye samandan ayrılmış buğday taneleri kalır. Bu işleme “som savurma” denir. Samandan ayrılan ve henüz tam temiz olmayan buğday tanelerine ise, “çeç” adı verilir. Çeç, içinde kalan küçük saman kalıntıları, taş ve topraktan temizlenmesi için “gozer” denen iri delikli elekten geçirilir. Hala tam temizlenmemiş olan buğday taneleri ince delikli “kalbur” dan geçirilerek tekrar elenir. Tam temizlenen buğdaylar çuvallara doldurularak at, eşek veya sırtta evlere götürülür. Orada ambar veya herkillere boşaltılır. Artık öğütülmeye hazır hale gelmiştir.
Bütün yığınların harmana serilip sürülmesi bir aya yakın bir zaman devam eder. Bu işlem oldukça zahmetli ve yorucu bir iştir. Çalışan elemanın çokluğu, hayvanların iyi ve çok olması, hava şartlarının elverişliliği bu işi kolaylaştıran etkenlerdir.
Düğen altındaki kesici çakmak taşları sürekli dönme etkisi ile zamanla körelir veya yerlerinden çıkarlar. Belirli aralıklarla bu taşlar değiştirilir veya düşenlerin yerine yenisi takılır. Yağmur yağarsa harman sürmeye ara verilir. Islanan yığınların ise kuruması beklenir. O sebeple yığınların yağmurdan fazla zarar görmemesi için üst kısımları sivri ve aşağı doğru genişçe olur. Islanan sapların düven ile sürülmesi imkansızlaşır. Som savurmak isin rüzgarın esmesi beklenir, eğer rüzgar çıkmazsa geceleri ay ışığında bile som savrulur. Ekinler ne kadar kuru olursa harman sürme işi de o kadar kolay ve hızlı olur. Hayvanlar uzun süre dönmekten, havaların da çok sıcak olmasından dolayı yoruldukları için belirli aralıklarla mola verilir. O arada yemekler yenir, ayran ve çay içilir. Harman içinde hayvanın pisleme anında hızlıca bir tutam saman tutulup, dışkının sa-manların içine düşmesi önlenir.
Bir Yorum