Hayatın en önemli geçiş saflarından birisi olduğu için Anadolu’nun her yerinde
düğün öncesinde yapılanlarla ilgili birçok inanış mevcuttur.
Amasya’da evlenmede geç kalmış kızlar için türbelere gidilir ve orada Kilit
Açma uygulamaları yapılır. Böylece bu tür kızların kısmetlerinin açılacağına inanılır.
Sivas’ta ise türbe duvarlarına çivi çakarlar.
K. Maraş Elbistan’da Ashab-ı Kehf Külliyesi’nde duvar kovukluğuna taş atılır,
taş yere düşmeyip kovukta kalırsa kısmetin açık olduğuna inanılır (Kalafat 2009, 40).
Marmara Ereğlisi’nde kısmet açmak için türbelere ibrik, havlu, süpürge,
takunya, şamdan, halı, yemeni bırakılır.
Kısmet açmak için Kayseri’de iç çamaşırları türbeye asılır. Edirne’de genç
kızlar, Cuma salasından evvel havlu veya mendili ellerine alır, sala esnasında dini
görevliye doğru sallar ve sonra bunları saklarlarsa kısmetlerinin açılacağına inanırlar.
46
Çorum’da kızların kısmetlerinin açılması için Cuma ezanı okunurken mendil
sallanır, makaranın ipi boşaltılır (Kalafat 2009, 40- 41).
Malatya’da akşamdan sonra aynaya bakan kızın çok uzak yerlere gelin
gideceğine inanılır (Kalafat 2009, 44). Elazığ Süryanilerinde evlenemeyen erkek ve
kızlar Pazar günü Harput’taki Meryem Ana kilisesine giderler, kâhine kendilerini
okuturlar ve kilisede ekmek dağıtırlar (Kılıç 2003, 169).
Konya’nın Beyşehir ilçesinde “Kızlar gelinin ayakkabısının altına isimlerini
yazarlar. Önce kimin ismi silinirse önce onun evleneceğine inanılır. Genç kız, aynaya
bakarsa kısmetinin kapanacağına inanılır. Genç kız aynayı kırarsa yedi yıl
evlenemeyeceğine inanılır. Kız istemeye gidildiğinde damadın kahvesine tuz katılır,
eğer damat bunu içerse geçim ehli olduğuna inanılır.” (Samancı 2008, 9-11).
Anadolu’nun her yerinde olduğu gibi Derinkuyu yöresinde de evlilik öncesi
yapılan bazı uygulamalar ve bunlarla ilgili halk inanışları vardır. Bu uygulamalar ve
inanışlar şunlardır.
Kısmeti kapalı olan kızlar türbeye gidip dilek dilerse kısmetinin açılacağına
inanılır (KK: 5, 3, 6, 10, 11).
Yeni kesilmiş söğüt dallarıyla yoldan geçenlerin kafasına vurulursa kısmetin
açılacağına inanılır (KK: 90, 91, 93, 96, 97, 110, 117).
Kısmeti kapalı olduğuna inanılan kızlar ağaçlara çaput bağlayıp dilek diler,
böylece kısmetlerinin açılacağına inanılır (KK: 20, 30, 120, 121, 126,130, 132, 135).
Evlenemeyen kızlar hocaya muska yazdırır (KK: 121, 122, 124, 125,200, 201).
İki bayram arasında nikâh kıyılması iyiye sayılmaz (Güçlü, 1995: 27).
Erkekler evlenmek istediğini “Babasının ayakkabısına çivi çakarak veya pilava
kaşık dikerek belli ederler.” (Sevindik 2005, 14).
Yörede düğün ve ev yapana Allah’ın yardım edeceğine inanılır (KK: 103, 105,
108, 109, 110).
Yörede erken evlenmenin iyi olduğuna inanılır ve bu inanç Erken evlenen döl
alır, erken kalkan yol alır sözüyle özetlenir (KK: 111, 112, 115).
Gelin eve girerken duvara çivi çakılırsa gelinin eve bağlı kalacağına inanılır
(KK: 15, 17).
Dini nikâh gizli kıyılır; çünkü erkeğin başkaları tarafından bağlanabileceğine
inanılır (Güçlü, 1995: 29).
47
Dünürlüğe gidenler araya soğukluk girer diye soğuk içecek içmezler (Güçlü,
1995: 33).
Dünüre gidildiğinde gelenlerin altına kalın minder atılmışsa kızın verileceğine
inanılır (Güçlü 1994, 56).
Kız istemeye Allah’ın emri Peygamberin kavli ile başlanır (K102, K103, K105,
KK: 107, 108).
Düğünler genelde Perşembe günü başlar (Karabakla 2003, 48).
Cuma günü Türk bayrağı imam eşliğinde dualarla oğlan evinin damına dikilir
(Karabakla 1993, 48).
Kına yakılırken öksüz bir çocuğun eline mum verilir. Bu çocuğu sevindirmek
için bir miktar da para verilir (Karabakla 1993, 48).
Gelin kız kına odasına girdiği zaman yüzü kıbleye karşı ayakta veya oturarak
bekler (Karabakla 1993, 48).
Kına yakılırken gelinin eline bir de madeni para konulur. Damadın dayısının eşi
bu parayı almaya çalışır; ancak gelin elini açmaz. Eğer gelin elini sıkı tutarsa gelinin
tutumlu olacağına inanılır (Karabakla 1993, 48-49).
