Alıç, Gülgiller ( Rosaceae ) familyasından, tüm Kuzey Yarımkürede doğal halde yetişen, çalı ya da ağaç formunda bir bitki ve onun meyvesidir. Dünya’da 50, ülkemizde ise 17 farklı türü yetişmektedir. Ticari yetiştiriciliği çok yaygın değildir. Ancak son yıllarda hem peyzaj bitkisi olarak hem orman ağaçlandırması hem de meyvesi için yetiştiriciliği giderek yaygınlaşmaktadır.
Halk Arasında Kullanılan Diğer İsimleri
- Akdiken
- Edran
- Ekşi muşmula
- Geviş
- Geyik dikeni
- Yemişen
En Çok Bilinen Alıç Türlerinin Bilimsel İsimleri
- Crataegus pentagyna
- Crataegus davisii
- Crataegus tanacetifolia
- Crataegus orientalis
Botanik Özellikleri
Gövde
Alıç ağaçları 3 – 10 metre arasında boylanabilen, gri – kahverengi, çatlaklı bir gövdeye sahiptir. Koyu kahve renginde, 1.5 – 2.5 cm çapında dalları bulunur. Taze sürgünler tüylü ve yeşil – kahverengi renklidir. Kış aylarında yapraklarını döker.
Yapraklar
Alıcın 4 – 5 cm boyunda ve 2 – 3 cm genişliğinde, loblu yaprakları vardır. Yaprakların üst yüzeyleri koyu yeşil renkte, alt yüzeyleri ise tüylü ve gri – yeşil renktedir.
Çiçekler
Çiçeklenme, iklim şartlarına göre Nisan – Haziran ayları arasında olur. Çiçekler genellikle beyaz renkli ve güzel kokuludur. Çeşit özelliğine göre pembe, sarı, kırmızı ya da karışık renkli de olabilir. Çiçekler 1 – 1.5 cm çapında ve salkımlar halindedir.
Meyve
Meyveler Eylül – Ekim aylarında olgunlaşmaya başlar. Her meyvede 1 tohum bulunur. Renkleri çeşit özelliğine bağlı olarak sarı, turuncu, kırmızı, siyahımsı veya mor olabilir. Meyveler 6 – 10 mm çapında ve meyve sapı 2 – 3 cm uzunluğundadır. Meyveler genellikle kış ortasına kadar ağaç üzerinde kalır.
Alıç Bitkisinin İklim Ve Toprak İsteği
1800 metreye kadar olan rakımlarda doğal halde yetişmektedir. Karasal ikimin hüküm sürdüğü bölgelerde, sadece yağmur suyuyla yetinen, son derece dayanıklı bir bitkidir. Bu nedenle insanlar yüzünden ormansızlaşan alanların ağaçlandırılmasında tercih edilen bir türdür. Güneşi sever.
Toprak yönünden seçici değildir. Kurak ve çorak topraklarda yetişebilir. Kireçli ve su tutma kapasitesi yüksek toprakları tercih eder.
Alıç Yetiştiriciliği
Alıç Fidanı Üretimi
Tohumdan çimlenme oranı çok düşük olduğu için öncelikle tohum ekimiyle fidanlar üretilir. Daha sonra tüplü fidanlar şaşırtılır. Bunun için, sonbaharda toplanan meyvelerden tohumlar çıkarılır. Alıç tohumlarının 1000 dane ağırlığı 80 – 170 gr. arasında değişir.
Çıkarılan tohumlar kış ve ilkbahar ayları boyunca yaklaşık 6 ay süreyle katlamaya alınır ve aralıklarla sulanır. Daha sonra tohumlar sonbahardan başlayarak bahara kadar yastık ya da tüplere ekilir. Yastığa ekimlerde 5’li veya 7’li çizgi ekimi yöntemi uygulanır. Ekim derinliği 1 – 1.5 cm olmalıdır. Bu yöntemde tohumların çimlenme oranları % 70 – 85 arasında değişir ve 1 metrekarelik alandan yaklaşık 50 – 100 adet fidan elde edilir. Ekim öncesinde tohumların zımparalanması ve giberellik asit (GA3) uygulaması, çimlenme oranını yükseltir.
Fidan dikiminde genellikle 1 yaşına gelmiş fidanlar kullanılır. Fidanlar 1 yıl içerisinde 5 – 10 mm çapa ve 50 – 80 cm uzunluğa erişirler.
Sulama Ve Gübreleme
Alıç bitkisi gelişme dönemi dışında ekstra sulamaya ihtiyaç duymaz. Yağan yağmurlar bitkinin su ihtiyacını karşılamak için yeterlidir.
Gübrelemeye karar vermeden önce mutlaka gereken toprak ve yaprak analizleri yapılmalı ve analiz sonuçlarına göre bir gübreleme programı hazırlanmalıdır.
Hasat
Çiçek hasadı, tomurcuklanma döneminde yapılır. Toplanan çiçekler gölgede ya da 40 °C’ye ayarlanmış kurutma fırınlarında kurutulur. Kurutulan çiçekler beyaz veya krem renkli olup kendilerine özel bir koku ve tada sahiptir. Kurutulan çiçeklerdeki nem oranı % 12’yi, yabancı madde oranı da % 0.05’i aşmamalıdır. Kuru çiçekler balya haline getirilerek paketlenir.
Meyve hasadı için meyvelerin tam olarak olgunlaşmaları beklenir. Meyveler genellikle kokusuz ve tatlımsı ekşidir. Meyveler taze olarak tüketilebildiği gibi gölge ve havadar yerlerde kurutulabilir. Kurutulan meyveler çuvallanır. Meyvelerdeki sap oranı % 1’i aşmamalıdır.
Alıç Hastalık Ve Zararlıları İle Mücadele
Bitki köklerinin zarar görmemesine dikkat edilerek, mekanik yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
Alıç Yetiştiriciliğinde Görülen Başlıca Hastalıklar
- Memeli Pas / Gymnosporangium spp. (Alıcın ana hastalığıdır.)
- Karaleke / Venturia sp.
- Gövde zamklanma hastalığı / Phytophthora sp.
Alıç Yetiştiriciliğinde Görülen Başlıca Zararlılar
- Akdiken (Alıç) yaprakbükeni / Archips crataegana
- Akdiken Akarı / Tetranychus viennensis
- Nar beyazsineği / Siphoninus phillyreae
- Avrupa kırmızı örümceği / Panonychus ulmi
- Armut psillidi / Cacopsylla pyri
- Tripsler
- Elma pamuklu biti / Eriosoma lanigerum
DİKKAT! Tüm yetiştiriciliklerde geçerli olmak üzere, gerek hastalık, gerek zararlı, gerekse yabancı otlara karşı pestisit kullanmak gerekebilir. Bu durumda mutlaka yetkili Ziraat Mühendisleri tarafından reçete edilmiş, Tarım ve Orman Bakanlığı‘ndan ruhsatlı pestisitler kullanılmalıdır. Pestisitler mutlaka,
- Tavsiye edilen zamanda
- Tavsiye edilen şekilde
- Tavsiye edilen dozda kullanılmalıdır.
Alıcın Ve Alıç Sirkesinin Faydaları Nelerdir ?
- İçerdiği antioksidanlar sayesinde serbest radikallerle savaşır, kanserlerin önlenmesine yardımcı olur.
- Kalp kasını güçlendirir.
- Kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu etkisi vardır.
- Damar tıkanıklıklarını önler, kalp krizi riskini azaltır.
- Bağışıklık sisteminin güçlendirir.
- Vücudun kolesterol dengesinin korunmasını sağlar.
- Beyin fonksiyonlarının sağlıklı kalmasına yardımcı olur, hafızayı güçlendirir.
- Sinir sistemine iyi gelir, yatıştırıcı özellikleri vardır.
- Sindirimi düzenler, lifli yapısı sayesinde kabızlığı önler.
- Zayıflamaya yardımcı olur.
- Diüretik özelliği sayesinde ödemlerin giderilmesine yardımcı olur.
- Cilt sağlığının korunmasını sağlar.
Alıç Meyvesinin Besin Değerleri (100 g için)
| Besin Değeri | İçeriği | Günlük Değer % |
| Kalori | 139 kcal | % 7 |
| Karbonhidrat | 25.9 g | % 8.4 |
| Lif | 11.8 g | % 47.2 |
| Protein | 1.4 g | % 2.9 |
| Yağ | 0.6 g | % 1 |
| Kolesterol | 0.0 mg | % 0.0 |
| Vitamin A | 367 IU | % 7.3 |
| Vitamin C | 8.85 mg | % 17.7 |
| Potasyum | 459 mg | % 13.1 |
| Kalsiyum | 235 mg | % 23.5 |
| Demir | 1.8 mg | % 10.1 |
