Aksaray Ağaçören ve çevresinde kullanıldığı kelimeler F-H-G372 Farh = Fak kapan tuzak fare yakalamakta kullanılan alet.örn:gocaa farhı dipdama gursaydın kele sıçanlar pindiri yimiş tuluh halbıra dönmüş üstdünede bi tike yağ çal.,—-oldu garıı yalınız farhı uşak almış ellam
373 Fayans düzmek = Kahvede okey oyunu oynamak. örn:fayans düzmedenmi geliyon herif gene
374 Ferik = İkinci eş, cücüklenmemiş tavuk
375 Fığ = Taze mercimek bitkisi işlenmemiş hali. örn:amoov ne zorumuş kele fığ tarlasında fığ yolması gaynana zöhmü çekmek yav
376 Fırdöndü = Koşarak çevrindi
377 Fışar-sürgün = Ağaçların taze yetişmiş ince dalları. yeni uzamış olarak.
378 Fışkı = Hayvan gübrelerinin tezek yapılmak için dışarıya atılmış hali. uzun süre dışarda kalır ve birikir ta ki ilkbaharda tezek basılıncaya kadar. not: bazı zamanlar kadınlar birbirine kızdığında küfür olarak kullanırlar.
379 Fışkı = Hayvanların dışkılarının dışarda bekleyen hali. fışkı baharda sulanarak kaynakta basılır. çıkan kurumuş şekil tezektir
380 Fıtık = Daha cıvık ve beyaza yakın renkli olanı.
381 Filankes = Birisi
382 Firek = Domatesin kızarmadan önceki yeşil hali. örn:gızım bi firek salatası yap canım cekti
383 Firek = Domatesin yeşil hali, olmamış domates. Eski büyük kapı kilitlerinin anahtarı.ekini yeni biçilmiş tarla
384 Firez = Aniz,ekinin Biçildikten Sonra Tarlada Kalan Kismi
385 Firik ütmek = Buğdayın daha tam olgunlaşmamış halinin koparılarak ateş üzerinde ütelenmesi (tam pişirimemiş hali).
386 Fistan = Uzun bayan elbisesi
387 Fişeklemek = Kışkırtmak
388 Fitlemek = Birisini birisi aleyhine kışkırtmak, tahrik etmek, kışkırtıcı haber götürmek.
389 Foter = Fötür şapka. örn:rahmatlı garınnı foteri başından hic atmaz dı yav
390 Foturaf = Fotoğraf. örn:üşler bi vesiygalık foturaf çek yav
391 Gaarşak = Yazın davarın yattığı çevresi çalılarla çevrili yer.ör:hamızaların davar gaarşaktan çıkmış
392 Gabala pazarlık = Hepsi birden. Ör : Müşteri karpuz satan satıcıya : Şuradaki karpuzlara gabala kaç para istiyorsun?
393 Gaçılmak = Yol Vermek çekilmek.örn:gaçilin Len Motur Geliyo
394 Gadana = İri yapili yük cekmek icin kullanilan bir at cesidi
395 Gafislemek = Kafeslemek,bir kimseyi emri ve etkisi altına almak. örn:görüyonnu kele oğlanı iyce gafislediler eli golu bağlı bacım bi gelip neşalsiniz diye sormaz bize
396 Gah gah = Köpeklere söylenir., örn:gah gah karabaşım gah
397 Galektersiz = Karektersiz.örn:şoo Galektersizin Yanina Gitme Diyom Sana Bi Lafimi Dinne Kele
398 Galesiz = Vurdumduymaz, tasasız
399 Gamaşmak = Göz veya dişler için kullanılan rahatsızlık ifade eder
400 Gamga = Kesilmiş söğüt,kavak gibi ağaçların kabuğu
401 Gammaz = İspiyon eden kişi
402 Ganafer = Kalörifer. Örn:caminin kanaferi yanıyomu yav.
403 Gancıh = Dişi köpek, adam satan
404 Ganere = Arada gezen, avane, genelde köpekler için kullanılır.
405 Ganevçe = Genç kızların yaptığı el işinde olan sineklik gibi olan şey.örn:ganaviçe gasimin dükkanda bahalanmış
406 Ganırmak = Eldeki bir cisimle ,herhangibir maddenin destegini alarak bir maddeyi oldugu yerden hareket ettirmek
407 Ganime = Bir cok , fazlasiyla ,asiri, yeterince anlamini tasir.
408 Gapalıpazar = Pazar günü. Örn. Gapalıbazar mektep gapalı yaa bacı.
409 Gapcık = Herhangibir bitkinin dis yuzeyini kaplayan kabugu Ör:misir gapcigi
410 Garınça = Karınca. örn:şoo damın dibinda delikleri bi suva goca garınçadan geçilmiyo ya. —-oldu avrat tekenin orda çimentonun torbası na gadar biliyonnu para var mı yoh mu bildiğin yoh
411 Garipsimek = Özlemek
412 Garman çorman = Karmakarisik olmak
413 Gaşgol = Atkı, fular, boyunbağı
414 Gaşşıh = Kaşık.örn:ana gaşşığı virele çorbayı neynen içecem eliminen mi. —marrot on elim yoh ya yav kah da gendin al sıracalı
415 Gatır = Topac bir degnegin ucundaki ince uzun capula gatira vurularak vizir vizir dönderilir
416 Gattiri = Bu kelimeyi en cok bekci yaab emmi kullanirdi bizlere talim yapdirirken cabuk olun len gaddiriler derdi. Genelde kızınca söylenir.
417 Gavırga = Mısır patlağı. örn.haydi uşak gavırga ni coldu
418 Gavi = Kalın, Sağlam (Dışarı Soğuk Üzerini Gavi giyin)
419 Gavut = Kavrulmuş undan yapılmış bir tatlı
420 Gayış = Kemer, kayış
421 Gaylolmak = Razı olmak, kabul etmek. Ör:Ahmet ağa atını vermeye gaylordu mu en sonunda
422 Gayme = Kaime osmanlı dönemınde (sultan abdulmecid devrinde çıkan ilk osmanlı banknotudur) olan kağıt para. örn: löooyn bazarçıı şo pazen fistan gaç gayme
423 Gaynamak = Bir yerde o nesnenin canlının çok ve bol olması. örn:amovwv bissal bağa gittim elmanın dalında garınça gaynıyo yav ağacı yimişler yav
424 Geleni = Gelincik sansar türü bir kemirgen.örn:geleni zebzeyi mahvetti
425 Gendi = Kendi
426 Ger = Ör: Geriyi goz garii samana gidiyom.
427 Geri = Yük taşırken (saman gibi9kağnı üstünde ve kagnı şekline göre ve dayaklarla (ağaç) yukarı asılı duran kalın kilimden yapılmış malzeme
428 Get = Bırak, boş ver!..
429 Gevelemek = Ağzında bir lokmayla yada bir nesneyle yutmayıp çiğnemeyip oynar gibi yapmak bir türlü söylenmeyen söz içinde söylenir. örn:ne ağzında geveliyon lafı kele
430 Gever = Birkaç kola ayrılan su arkı. garığın önü.örn: geveri çevir emmi
431 Geviş getirmek = Hayvanların otu çiğnemesi. örn.ne geviş getiriyon öyle bazı insanlarada söylenir
432 Gezinmek = Oyalanmak.
433 Gıcır = Yeni taze
434 Gıçari = Bacaklari çarpik Olan. örn:giçari Geliyo Yan Gaçil Len
435 Gıçgıç = Sehba. örn:gıçgıçın üstüne goyduydum parayı dölek söyleyin uşak kim aldı?
436 Gıçgırma = Havali Yürüme.örn:gevir Giçgirma Nirden Geliyon Len
437 Gıdımınan = Azar azar Ör.Dükkanci emmi fındıkları dartarıkan gıdımınan goyuyon elin titremesin yav
438 Gıdıraf = Sadece tuz gölünün kenarında yetişen bir bitki türü. hayvalar yediği cinsten.
439 Gıfır = Agaclar yeserince yapraklarinda yuva yapan kurtcuklar
440 Gığ = Taze mercimek bitkisi işlenmemiş hali.örn:amoov ne zorumuş kele fığ tarlasında fığ yolması gaynana zöhmü çekmek yav
441 Gıllı = İcten pazarlıklı , sinsi Ör:Yoh Iraz bacım sen bizim gelinin öyle masim masim duru$una bahma O ne GIILI sen biliyonnu
442 Gımçıtmah = Bir bitkiyi topraktan köküyle çıkarmak isterken istemeyerek koparmak.ör:çiğdemi kımçıtma
443 Gımıh = Kücücük, ufak Ör:Hele bahale irismiyeceye bi gımıh bacayınan garsımda hosur hosur care tütüttürüyo
444 Gındap = Kendir yapımı ip(Genelde süpürge yapımında kullanılır. Çuvaldız iğnesi ile işlem yapılır)
445 Gıpraşmak = Yerinden hareket etmek.
446 Gıptı = Cimri
447 Gırafata = Gravat
448 Gıranlan giresice = Hastaliklar Bulasica Gibi Art Niyeti Olmayan Bi çesit Beddua Gibi Temenni Gibi Bi Söz. örn:giranlar Girecce Zebzeyi Yaymiş Nolurdu şoo Yanda Gudeydin Malini Maşini
449 Gırkfikir = Düşüncesiz. örn:yav arhadaş bu oğlan nagadarı gırfikir yav
450 Gırklık = Koyunların yünlerini kesmeye yaryan makas. Ör: Gırklığı biledinmi.
451 Gırlet = Küçük yastık
452 Gırma = Av tüfeklerinin tekli olanları için söylenir.örn:bekçi yaabın gırma cıyıl cıyıl yanıyodu len
453 Gırmızı = Domates
454 Gırtışık = Buruşuk, gırışık
455 Gısga = Sogancik. GIsga ekilince sogan meydana gelir
456 Gıstırgaç = Mandal.kuyruğu kıskaçlı bi çeşit böcek ağaçta gamgah altında çok çıkar.örn:gıstırgacı öldür irecep.
457 Gıt ganaat = Zor şartlar icnde elindeki cok yetersiz imkanlarla Ör:Niyliyim kezzi bacim on baş horantaynan bi emekli maşıynan gıt ganaat geciniyoh
458 Gıtıkelli = Dogrulugu pek olmayan,yalan konusmakÖr:Git oglum yaw isin gücün gitikelli okumak
459 Gıtır = Çelimsiz,zayif .Ör:GevIr gitira bah hele halInada bamIyoda beni lalanIyo
460 Gıvrak = Hızlı,cabuk
461 Gızıl = İşcimelin tersi
462 Gicişmek = Kaşınmak. örn:ulen cafar sırtım gicişiyoo bi kaşı len
463 Gidişmek = Gidişmek:kaşinmak.örn:sirtim Bi Gidişiyodu Amma Bölük çavuşu Aldiynan Beni Hamemlaeya Dah Itti Ofaat Gurtuldum Bitten Zabaa Gadar Gubalandim Yav
464 Giriftar = Saklı yapılan işler için kullanılır.ör: giriftar oldum.(Çekiç Ali nin bi türküsü var)
465 Girişmek = Kavgaya karışmak kavga etmek atak yapmak.örn:ağzına yüzüne bi giriştim ki sorma ya
466 Gobül = Sakatlanmış olanlar için koltuk değneği. Ör: Arif emmi göbülünü unutmuş.
467 Gocuk = Kışın giyilen kalın palto türü giyecek.örn:gocuğu gavi giyin
468 Goğ = Dedikodu. örn:ahşamaça işin ne goğlaşıp duruyon bacım bi işin ucundan dutma yok
469 Golarmak = Havalara girmek,hava atmak Ör:Bahale tıhırdahlıya mintanının yahasında kirinden habarı yoh milletin yanında böyle gubarır
470 Golaşmak = Bir kimse hakkinda konusmak
471 Goltuh = Kolun alt kismi Ör:Abdıraman emmim goltuunda iki garpuzunan evin yolunu duttu
472 Goma = Dikkat çeçmek için söylenen bir ünlem.
473 Gonah = Sactaki kepege derler
474 Gonşular = Komşular
475 Gopuşmak = Kopuşmak, koşuşmak
476 Goyun gözü = Ağaçta yetişen bir çeşit meyve
477 Goyurmak = Bırakmak. örn:len len gopele davarı goyur çabık
478 Göbelek = Mantar
479 Gödek = Kısa boylu
480 Göğermek = Yeşillenmek, sebzenrin, fidanların veya peynirin yeşillenmesi Ör: Baharla birlikte sebze ve fidanlar göğerir.
481 Gömük =Çamur. Örn: üstü başı gömük olmuş bahale.
482 Görüm =Görümce
483 Götün götün = Gelmek Geri Vites,arka Arkaya Gitmek
484 Göz = Yer altından az miktarda çıkan işme suyu, doğal kaynak suyu
485 Gözlemek = Bir yerde bir şeyin geçip geçmediğini beklemek.Ör:tren geçtimi gözle?
486 Gözzek = Sulak ve cayIrlI otlak alan
487 Gubalanmak = Gubalanmak:rahatsiz Olmak Aşiri Derecede Kaşinmak Yerinde Duramamak.örn:başina Bit Düşmüş Gubalaniyo Yav
488 Gubalanmak = Kaşınmak
489 Gubarmak = Gururlanmak , havalanmak,şişmek. Ör:Olum erkek culuk gibi gubarma, inneyi batırırsam, havanı alırım.
490 Gulagasma = Önemseme
491 Gulakasma = Önemseme
492 Gulakcalık = Kulaklık. örn:tekenin hanifiye bi göster gulakcalığı tamir etsin
493 Gulgulu = Testinin 1/4 oranında küçük olanı. Küçük çocuklarım taşıması için.
494 Gulhu = ihlas süresi.örn:gulhu ohumadan mezerin başından ayrılma yavrıım
495 Gullap = Menteşe
496 Guma = İkinci eş
497 Gumgumu = Kayalarda revaçta olan bi çeşit kellenkesti(kertenkele) yapışınca beyaz eşşek sütü içene kadar bırakmazmış
498 Gumrukmak = Şimarmak
499 Gunnacı =Hayvanların gebe olma hali. örn:yavrım daş atma yazzık gunnacı kedi yavrım
500 Gupürtü =Apansız aniden gelen sesler. Ör: Ortalığa bi gupürtü çöktü aman yarabbi o neydi gız kele allah mafaza amooov ta çelik gölden beri mauuuvvv
501 Gurbaa =Kurbağa. örn:len göğ gurbaayı kim vuracak
502 Gurdükmek =Gürültü ,patIrtI yapmak Ör:Kele anam nagadarI basangI usaklarin var boon hic durmadan gurduktüler.
503 Gurh =Tavukların kuluçkaya yatması.örn:tavıh gurh olmuş bi suya basında kele gıyyıklaması
504 Gurna =Evin odalarındaki dip köşesi
505 Gusgun =Semerin arkasından iki taraflı olarak hazırlanmış kalın ip ,yada bez parçasından oluşan kısım. hayvan yokuş aşağı inerken , semerin kaymasını engeller. hayvanın kuyruk altının az aşağısına denk düşer,Günümüzde arabalarda emniyet kemeri ne kadar önemli ise, eskiden hayvanın üzerinde duran semer için gusgun o kadar önemli idi.Çünkü gusgun olmadan hayvanın azerine binerseniz, can güvenliğiniz tehlikeye girebilirdi
506 Guşane =Büyük kap.örn.guşenede ekmek galmamış paşa bi gopumunan topal sali den getirele
507 Guvalmak =Şimarmak
508 Guzu gursağı =Yeniler bir çeşit mantar
509 Gücelen =Zor sartlar altında,güclükle Ör:Baa belledikten soona eve gücelen düstüm
510 Gücük =Şubat
511 Güççük =Küçük
512 Güdül =Küçük güveç kabı, köpeklere yem verilen kap
513 Güğüm =Su taşımak ve ıstmak için kullanılan su kabı
514 Gül cacığı =Kabaktan mamul bi çeşit yemek
515 Gümpür =Patates
516 Gümrah =Verimli yer, toprak
517 Günarşi =Güneşin ısıttığı duva dibi.Örn: Günarşiye geçin bacı üşümeyesiniz.
518 Güvaan =Arı büyüklüğünde olanların adı: GÜVAAN. dehşet ısrırlar.
519 Güverenti =Sebze ekili yer,yesillik
520 Habire =Durmadan
521 Hacana =Ara bulucu işler yapan kadınların başı.örn:aman yavrum gapat şu televizyeni büssürü hacana fink atıyo
522 Hacet =Alet, edevat
523 Haft =İçi oyuk ağaç, hayvanların yiyeceklerinin konulduğu yer.
524 Halbur =Ekini eleyip samandan arındırmak için kullanılan alet
525 Halık =Hayvanların üzerine binmek için elde dikilmiş semerden daha ince , içerisi yün yada çaput ile dolu mindere benzer. Ör: Köy hayatında halıkların rahatlığını başka şeyde görmek mümkün değil.
526 Halleşmek =Birlikte bir yükü götürmek
527 Hamıt =Atın, eşeğin boynu acımasın diye bez ve muhteviyatından olan parça
528 Hamirlemek =Denelemek:koyun ekini fazla yediğinde hasta olma durumu sabunlu su içirirler koyuna.örn:davar denelemiş bi sabun getir.
529 Hana =Halı, kilim dokumak için , dokuma düzeneği.
530 Hapın =Çaresiz naçar derdine deva olmayan. örn:şoo dipide bi hapın galmaya gör
531 Haral =Büyük çuval.
532 Hasdelik =Hastalık. örn:urfanın hasdeliğide bek avırmış tohtur galsın demiş
533 Haşin =Sert, gaddar.örn:haşin erkek ne geziyon len
534 Hatıl1 =Çeşmenin akıp doldurduğu küçük havuz. 2 –Hayvanlara saman ve yem dökülen yer
535 Hatıl2 = Çeşmelerden akan suların biriktiği uzun havuzlardır. yüksekliği 50-70 cm arasında olup hayvalar rahatlıkla içindeki suyu içerler. hayvanların iyiliğini ve sağlığını düşünenler kırlarda ve meralarda otlatırken suzuz kalınca içsinler diye suyun aktığı yere hatıllar yapılır. Hayır işini sevenler hem hatıl hemde çeşme yapmayı bir görev bir hizmet bilirler.
536 Havlı =Evlerin önüne kurulmuş havlu
537 Hayat =Evlerin ana girişinde, evin önünde yerden biraz yüksekte yer alan ve üstü kapalı olan dinlenme yeri.
538 Hayrat =Kırsal yörelerde içinde su depolanan üstü kapalı yer.
539 Hedik =Mısır veya buydayın kaynamışı
540 Helik =Küçük taş parçası , inşaat terimi.örn:daşın altına helik koy çavışş
541 Herg Etmek =Tarlayı sürmek
542 Heybe =Eşeklerin sırtına vurulan iki gözlü çantadır. Ortasında eşeğin semerine takılması için delik bulunur.
543 Heybe =Eşeklerin sırtına vurulan iki gözlü çantadır. Ortasında eşeğin semerine takılması için delik bulunur.
544 Hezen =Duvardan duvara atılankalın ağaç
545 Hınaza =Karsisindakinin yaptigi hicbir isi,sahip olduklarini cekememezlik
546 Hırhız =Hırsız
547 Hırka =Yelek
548 Hısda =Hisse pay.örn:babam ölünce benim hısdama yamaçda kavaklık düştü
549 Hışır =Tahil ürünlerinin sapi
550 Hızar =Motorlu ağaç kesme makinası
551 Hiçdınımamak =Umursamamak. örn:yavrım insan bi hicdınır bayrı
552 Hilarmak =Oyuna hile katmak.örn:bah oğlum sona hilarırsan garışmam bahale
553 Hincik =Şimdi, hemen manasinda
554 Hitamı =Baştan beri, taa baştan beri. Ör: hitamı bu işin olmayacağı belli idi.
555 Hiyar =Salatalik
556 Hokela =Kabadayı tipli, ukela
557 Homukmak =Küsmek. (sanırım karşı cins eşeklerin birbirini görünce çıkardığı sesli hal/durum da bu anlama geliyordu.)
558 Horageçti =İyi oldu,tam oldu
559 Horanta =Bir çatı altında yaşayan aile efradı
560 Hornak =Havuzun, gölün, su akıtılan deliği,
561 Horoz vakti =Sabahın ilk ışıkları
562 Horum =Tezeklerin üst üste yığılması ile oluşan kuleye benzeyen şekil.Yonca , korungagibi otların demeti
563 Hoş geldin =Şehirlerin girişinde kurulan bir tür tak geçit ve şehre gelenlere tanıtıcı levha benzeri gösterişli yapı ağaçörende bi tane mevcut ve site logosunda görebilirsiniz. örn:hoşgeldinin orda motursikletler çarpışmış yav
564 Hot =Kalça .örn.hotundan Dutar Seni Atarim Aşşa Bahale Ne Diynek Keskeniyon
565 Hotlamak =Atlamak, birden ortaya çıkmak, korkutucu durum
566 Hotturmak =sinirlenmek
567 Hotur yara =Ciddi sekilde yarali ör:cocugun agzi hotur yara olmus
568 Hoyuk =Bostan tarlaların içine kuşların gelmemesi için dikilen insana benzeyan bez ve çapurttan yapılan işaretler
569 Hozan =Ekilmemiş, nadasa bırakılmış tarla
570 Hökela =Kendini beğenmiş.
571 Höl =Tavugun altinda birakilan yumurta
572 Höl =Topragin ekilmesi icin tam uygun zaman Ör:bugdayi ekelim toprak höllü
573 Höllük =Tavukların yumurta, yumurtlaması için yapılan yer, genelde kümesin içinde olur.
574 Höörmek =İnek gibi bagirmak
575 Hörüklemek =Bir kabı iyice doldurmak
576 Höykürmek =Ağlamak.
577 Hülle =Eskiden bilya misket oynanırken küçük kuyuya hülle denirdi.örn:len niyazi hülleyi görmüyon mu len
