Yöresel Kelimeler

Aksaray Ağaçören ve çevresinde kullanıldığı kelimeler D-E

249 Daarmen = Değirmen. örn:amovv üsdün başın ne öyle daarmenden çıhmış gibi len
250 Dadanmak = Alışmak
251 Dah etmek = Kötelemek, fırlatmak.Ör: Şu çarhıt iradiyuyu dah edesim geliyor.
252 Dama = Hapishane
253 Damak = Takma dişler için söylenir di ve hakikaten damak aparatıda vardı yatarken suyun içine koymak gerekirdi.örn:zabanan kahdım bahdım damak yok ülenn kopek ağzında bişiy geveliyo aman yitiş avrat dimeden kopek şona aşşa gaçmasın mı didim ki damakdanda olduk avrat amma bi elime geçirirsem ganereyi yamızına dayıyacam gırmayı yav
254 Dambaş = Dam evlerde evin en üstüne denir. bazı yerlerde buna “dam” da denir.
255 Damızlık = Yoğurt mayası, anaç hayvan.
256 Dan = Tan yerinin agarmasi veya kararmasi Ör. Dan olmadan aşam oluyo.
257 Daraba = Evle ahırı ayıran tahta perde
258 Davar = Kücük bas hayvan
259 Davşan ganı = Cok demli olan caya denir.Ör:Gevir tırık boon davsan gani cay icemediya düdügü cugurdadı
260 Dayak = Kağnının önüne (okuna) dayanan çatal ağaç.
261 Deal = Değil anlamında. örn:dealmi len düğünde oynayan sen dealmiydin
262 Dedete = Birçeşit zirai ilaç aslı ddt dir. örn:kumese dedete atın uşak bitten geçilmiyo
263 Deft = Deft kadınların düğünde çaldığı müzik aleti.ör:fadimana bacı iyi deft çalıyon ya bi çal kele
264 Değme = Dokunma
265 Deliannı = Delikanlı
266 Demin = Biraz önce
267 Deneme = Sınama
268 Depik = Tekme ile vurma
269 Depki = Belin sapındaki ayakcalık gibi bi şey necip arkadaş saolsun
270 Dereotu =Hayvanların yemeyeceği acımtrak otlara denir. örn.len şooo tokluya bi kisgel de devre ot yiyecek
271 Derma = Elde çıkan bir tür mantar hastalığı. örn:ıramazanın elinde derma çıkmış
272 Deşirici = Dilenci.örn:deşiriciler Gelirse Gapiya Mihaat Ol Imi
273 Deşirmek = Dilenmek
274 Deve tabanı = Yerelmasına benzer küçük yumrulu bitki
275 Devralem = Ayçiçeği (devri alem) gibi sanki.
276 Devre = Ters. Ör:Oolum soukguyuyu gene ters giymissin len
277 Deyha = Daha
278 Dıka basa doldurmak = Bir şeyi alıcanın son sınırına kadar doldurmak
279 Dıkılmak = Girmek
280 Dıkız = Çok yoğun, sıkışık,taşmak, genelde tarla sürülürken çamurlu hali.
281 Dımıh = Kafanın Üstü (Dımığına vurusam görürsün)
282 Dınarmak = Karşı gelme inatlaşma.örn.garşımda dınarma niyazi
283 Dınılamak = Sızlanmak. örn:şoo sıpa ne dınılıyo bi sest di yav uyutmadı kah
284 Dırca gelmek = Karşılık vermek. örn:git herif dırca gelme bana
285 Dırımak = Tarladaki hışırı tırmıklamak.örn:hamit emmi tarlayı mı dırmıklıyacın
286 Dışoda = Evden ayrı olan oda, misafir için.
287 Dızgara = tarlada kullanılan bir çeşit tarım aleti.Örn:arefe emmi dızgara ile çelikgöle doğru gidiyordu.
288 Dibek = Bulgurun dövüldüğü oyuk taş
289 Dikin = Bayır aşağı. Ör:con dereyi dikin assa vitesden atdiydim ucak gibi vIzIladI
290 Dikme = Fidan
291 Dinelmek = Ayakta durmak
292 Dink = Bulgur yapılan yer mesala fahıların dinginde bulgur çekelim
293 Dinni sünnü= Sanırım dini sünni anlamında yanı sünni mezhebe uygunluk anlamında kullanılıyor.(doğru dürüst). örn:karaoğlan elinden dinni sünnü bir iş gelirse o faat gam yimeden ölürüm
294 Direme = İri kıyım insanlar
295 Direnmek = Bir nesneye dayanmak sırtını vermek.örn:gocaman herif damın çenesine direnmi
296 Dirgen = Dört parmaklı demir harman aleti.
297 Diskinmek = Tiksinmek. örn:hiç diskinmiyonmu bu fışkıdan
298 Dişgir = Dişleri bozuk olanlar veya aralık olan veya tavşan dişlilere söylenir
299 Dişirici = Dilenci .Örn: dişiricimi geldi herif.
300 Diynek = Deynek.örn:diğnemi bi yersen avırdına görürsün gibi
301 Dolak = Boyuna sarılan, örülerek yapılmış boyunbağı.
302 Dökme = Pazarda pılı pırtı satılan aleni giysi reyonu.örn:aman bacım dökmedende bişiy alınmıyobahalı geldi
303 Dölek = Uslu, akıllı çocuk,delikanlı
304 Dölek = Düz yer, düz arazi
305 Dölek durmak = Akıllı durmak
306 Dönderme = Yufka ekmeğin içine yumurta konularak tereyağla yapılan yemek.
307 Döş cebi = Giysinin dışında döş bölümünde yapılna cep.
308 Döşek = Yatak
309 Dövlet = Devlet ülke Hükümet. örn:diş Dövlete Gidekene Türüs Olarak Gitmiş
310 Dulda = Soğuk veya sıcaktan korunmak için set veya siper,duvar
311 Duluk = Yanakla boyun arası
312 Duman = Sis
313 Dümbelek = Darbuka
314 Dünürcü = Kız Istemeye Giden Taraf Talipli Kimse. örn:biliyonnu Aplama Dünürçü Geldi Dünaan Bilezzik Dahdilar şelanen
315 Dürzü = Üçkağıtçı, çapkın.
316 Düve = Bir yaşını doldurmuş inek yavrusu

317 Düven =Eskiden ekinler orak-tırpan vb. ile biçilirlirdi. biçilen bu ekinler harman edilirdi. harman en kenarından başlamak üzere; hayvalara takılmış altında taştan dişleri olan geniş bir tahta ile saman edilir daha sonra savrularak sap ile saman ayrılırdı. düvenşte dişleri tahtadan yapılmış tahtanın adıdır. örnek cümle: e hadin çocuklar memmedali emmi atları koşmuş (hazırlamış) kesin düven sürecek, hep beraber düvene binelim.
318 Düven =Harmanda buyday tanelerini ayırmak için öküzlere koşulup buğday tanelerinin üstünden çekilen altına taşlar çakılmış geniş ve büyük sert tahta
319 Ebe =Nine
320 Ecinli =Cinli, perili
321 Eftikli =Vesveseli
322 Eğrelti =(iyrelti) Gevşek durmak, devrilmek üzere olan, geçici dikilmiş nesne
323 Ehnezimek =Karın aciktigi zaman karnin zil calmasi Ör:yemek yemedim icerim ehnezidi
324 Eke eke =Büyük büyük cesaretle. örn:şona bahale eke eke buyanna geliyor
325 Ekiz = Ekiz . örn:mıllanın ekizler zabanan(sabah)demirçi bağına gidiyodu
326 Ekke bıçaa = Panlıya has bir bıçak türü ne yazıkki imalatçısı vefat edinceunutulmaya yüz tuttu, veyaşimdi makbul değil, Çin malları yüzünden belki de. Ör: Ekke bıçağını bir kösireye vur aşır.
327 Ekti = Sütü çok olan koyunları emen, gözü açık kuzu.
328 El el epelek = Bir çeşit çocuk oyunu.örn:akşam alettirikler gidince el el efelek oynadık.
329 Elbiz = Örümcek ağı.Ör: duvardaki elbizleri süpürge ile al.
330 Elcek = Tırpanın sapına takılan, el ile tutma yeri.
331 Eletmek = Götürmek
332 Eletmek = Götürmek Ör:Cezmi guzum ha su gurban etini bi hüsne bibine elet gel yavrIm sevap olur
333 Elevay = Uyuşuk demek mi? yoksa becerikli olmayanlar için mi kullanılır. Ör: Ne kadar da elevay bir topluluk haline geldik. Oysaki çalışkan idealist ve koşanlar sayesinde elavaylıktan kurtulacağız.
334 Elham = Fatiha suresi.örn:üç gulfu bi elham okudun mu
335 Elik cülük = Herkes ör: Iraz bibinin dügününe elik cülük dolusmus
336 Ellaham = Sanırsan, zannederim, muhtemelen,herhalde
337 Ellaham = Yılın kelimesi
338 Elleme = Dokunma, elini sürme
339 Ellik = Eldiven. örn:elliğini ebenni ördü guzum gözü nası seçmiş
340 Elmalık = Elma bahçesi. örn.refik gocanın elmalıktan elma aldım helal etsin
341 Emi = Olur mu? Tamam mı?
342 Emmi = Amca
343 En = Hayvanların tanınması için genellikle kulaklarına vurulan işaret.
344 Enemek = Erkekliği alınmış
345 Enerci = Çatılara yazın su ısıtmak amaçlı aslı güneş enerjili su ısıtma sistemi olan ve kazan boru ve levhadan oluşan düzenek. örn:fazlı kağlerin fazlıda enerci daktırmış yav göruyonnu
346 Enik = Kedi , köpek yavrusu
347 Eniklemek = Birden ortaya çıkmak sanki yerden bitmek. örn:ülen ofusa buda virmeye gittim sıraya gectim kimse yoktu zabanan hoca allhuekber diyince bi bahtım her yire motur gamyon enıklemiş boş virmeye gelmiyo çavış
348 Eoo = Eoo malın önüne geçele zebzeyi yayılacak
349 Eoo = Kadınların kocalarına hitap şekli, aradaki mesefe uzadıkça ooo harfleri çoğalır
350 Erbap i=şten anlayan, işin ustası . Ör: Dede emmi hayır işlerinde tam erbap adam.
351 Erbap = İşten anlayan, işin ustası . Ör: Dede emmi hayır işlerinde tam erbap adam
352 Erdevil = İri Büyük
353 Ereysi = Yarasa. Örn: ereysi uçtumu.
354 Ergen = Genç kız, delikanlı erkek
355 Erinmek = şenmek
356 Erkek = Eş Herif, koca, öteki, leyn
357 Esbap taşı = Tokacla camaşır yıkarken, çamaşırın altına koyulan taş.
358 Essah = Sahi, gerçek
359 Evelenmek = Yalanmak.örn:çabık gel gaveeden evelenme oldumu herif
360 Evelik = Genis ve uzun yaprakli, eksimsi, sarma yemegi yapmak icinde kullanilan bir bitki türü
361 Evildenmek = Eline geçen ufak tefek işlerle uğraşmak, vakit geçirmek
362 Evirgaaç = Yufka ekmek yaparken saçta pişirilen ekmeği evirip çevirmek için kullanılan ağaç çubuk
363 Evlek = Bir parsel ev yeri. örn:çelikgölden bi evlek yir aldım yav
364 Evlek = Tarlanın yarım dönümüne yakın küçük bir kısmı
365 Evmek = Acele etmek
366 Evmek = cele etmek. örn:ne eviyon kele fadimana bacı oğlun esgara gidince gelir baalım sayılı gün tez geçer
367 Evmek = İvmek Acele etmek.
368 Evran = Bir yIlan insanlar tarafindan görülmez ise asiri derecede büyür ve güclü olurmus Örolum bizim dilmit üzümlü bag varya orda evran gördüm sakin oriya varman. (Rivayetmi gercekmi tam bimiyorum bilen varsa yazsin ne dersiniz gurbetci ve aleycik kardesler)
369 Eymenmek = Çekinmek. örn:ne eymeniyon yavrım yi şu yimeaa
370 Eysiran = Hamur Teknesini Kazıma Aleti, El Sıyıran
371 Ezme = Olgun kayısının ezilerek pelte haline getirilmesi.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Başa dön tuşu